Từ đường họ Lê Duy - Nơi thờ Hoàng giáp Lê Văn Hiển

Nhà thờ họ Lê Duy tại làng Đại Bái, xã Thiệu Giao, được xây dựng để tưởng nhớ ngài phúc thần Lê Văn Hiển và con gái của ngài, Hồng Hoa Nương công chúa. Nhà thờ được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh vào năm 2012.

Theo sử sách và văn bia lưu truyền, Ngài Lê Văn Hiển sinh năm 1480, quê ở Đại Bối, huyện Đông Sơn, nay là thôn Đại Bái, xã Thiệu Giao, huyện Thiệu Hóa. Ông đỗ Hoàng giáp khoa thi năm Mậu Thìn (1508), đời vua Lê Uy Mục năm 29 tuổi, làm quan đến chức Hữu thị lang.

Tướng công là bậc trời đất chung đúc lên sự tinh anh, nhũ vĩ, đức cao vọng trọng nổi rõ ở ba triều vua, dùng đạo làm gốc, trong giáp (làng) đã phát tích đặt đền thờ từ lâu vậy.

Đến đời nhà Nguyễn, niên hiệu Tự Đức thứ 6 (1853), được đội ơn ban tặng, sắc phong là bậc phúc thần của bản ấp. Năm Tự Đức thứ 33 (1880), tướng công lại được đội ơn gia tặng thêm mỹ tự đẹp là bậc thần Hách trạc chi linh, hi đại hoài nhu chi thịnh ấy cũng là tỏ rõ khí phách trang hoành cho giang sơn và ấp ta...

Để có nơi tôn vinh, ngưỡng mộ công trạng của ngài Lê Tiến Sĩ, các cụ trong họ tiếp tục cho xây nhà thờ thứ hai ở phía tây chợ Đại Bái (vị trí từ đường hiện nay) gọi là phủ thờ. Và từ đây việc tổ chức lễ hội tín ngưỡng của bà con dòng họ lê Duy hàng năm được tổ chức. Đặc biệt là vào ngày từ 10 đến 15 tháng Giêng âm lịch là ngày tế tổ đầu năm, con cháu họ Lê Duy cũng như du khách gần xa đến đền thờ thành kính dâng hương, tế lễ để tưởng nhớ ngài “Phúc thần – Hình bộ thượng thư Lê Phủ quân tôn thần” với mong muốn cầu cho gia đình ấm no, hạnh phúc, cuộc sống thanh bình. Truyền thống thờ cúng tổ tiên và tín ngưỡng tâm linh này đã ăn sâu vào tâm thức của nhân dân làng đại Bái nói riêng cũng như người Việt Nam nói chung.

Di tích từ đường họ Lê là không chỉ liên quan đến sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân làng Đại Bái mà còn là nơi lưu giữ những nét văn hóa truyền thống làng xã, của người xưa để lại như truyền thống sinh hoạt dòng họ, tế tự.... Việc tôn vinh vị Hình bộ thượng thư Lê Phủ quân tôn thần Lê Văn Hiển trở thành thần hoàng làng, là người đỗ đạt trong việc học hành, thi cử và có công giúp làng, giúp nước chính là nhân nên truyền thống hiếu học, nghị lực vươn lên trong cuộc sống, lòng tin của nhân dân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước của dân tộc ta./.

Quang Minh