Hiện nay, Thiệu Hóa có 44 di tích được xếp hạng, trong đó có 6 di tích cấp quốc gia và 38 di tích cấp tỉnh; cùng hàng chục lễ hội truyền thống, trò chơi dân gian, làn điệu dân ca, kiến trúc đình, đền, chùa cổ. Có di sản phi vật thể đặc sắc như múa đèn xếp chữ và hát chèo chải cổ ở làng Cao Nhân (xã Thiệu Quang),... đều cần có sự gìn giữ từ cộng đồng. Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, nguy cơ mai một di sản là điều có thật nếu thiếu sự quan tâm và đồng hành từ thế hệ trẻ.

Nhận thức được vai trò đó, thời gian qua, đoàn viên, thanh niên Thiệu Hóa đã tích cực tham gia các hoạt động giáo dục truyền thống, tuyên truyền về giá trị lịch sử - văn hóa tại các địa chỉ đỏ và không gian văn hóa làng quê. Tại khu di tích Nhà thờ họ Vương - nơi thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của huyện Thiệu Hóa vào năm 1930 (thuộc xã Thiệu Tiến), các em học sinh Trường THCS Thiệu Tiến thường xuyên đến dâng hương, nghe kể chuyện lịch sử và viết thu hoạch. Từng bài học về tinh thần yêu nước, lý tưởng cách mạng được khơi gợi một cách nhẹ nhàng nhưng sâu sắc.

Tại khu di tích Trụ sở làm việc Tỉnh ủy Thanh Hóa thời kỳ kháng chiến chống Mỹ (1967-1973) ở xã Thiệu Viên cũng thu hút sự tham gia của đông đảo học sinh, thanh niên. Sau mỗi buổi tham quan, các em đều thể hiện hiểu biết và cảm nhận của mình thông qua tranh vẽ, bài viết... một cách học đầy cảm xúc và hiệu quả.

Không chỉ dừng lại ở hoạt động tuyên truyền, thanh niên Thiệu Hóa còn trực tiếp tham gia vào công tác bảo tồn di tích và phát huy giá trị văn hóa làng xã. Tại di tích lịch sử Đền thờ Nhà sử học Lê Văn Hưu đoàn viên thanh niên đã góp công làm sạch khuôn viên, chăm sóc cây xanh, hỗ trợ tổ chức lễ hội và gìn giữ nếp sống văn minh. Đây không chỉ là hoạt động tình nguyện mà còn là biểu hiện cụ thể của tinh thần “Tuổi trẻ hành động vì cộng đồng”, vì quê hương.

Một điểm sáng mới, mang tính đột phá trong hành trình bảo tồn và lan tỏa di sản là mô hình số hóa di tích bằng mã QR do Huyện đoàn Thiệu Hóa triển khai. Với sự tham gia tích cực của đoàn viên, đến nay huyện đã gắn mã QR tại 3 điểm di tích tiêu biểu: Khu di tích Nhà thờ họ Vương, Trụ sở Tỉnh ủy thời kỳ kháng chiến và Khu di tích quốc gia đền thờ Lê Văn Hưu. Khi quét mã QR bằng điện thoại, người dân và du khách sẽ dễ dàng tiếp cận thông tin lịch sử, kiến trúc, hình ảnh và giá trị của từng di tích – một cách làm hiện đại, thân thiện, tiện lợi và đặc biệt phù hợp với xu hướng chuyển đổi số hiện nay.

Mô hình không chỉ tạo điều kiện cho giới trẻ tiếp cận di sản một cách sinh động, mà còn góp phần quảng bá giá trị lịch sử - văn hóa ra cộng đồng rộng lớn hơn. Đặc biệt, nhiều đoàn viên đã trực tiếp tham gia viết nội dung giới thiệu, thiết kế mã QR, quay clip và biên tập hình ảnh - góp phần làm sống dậy di sản bằng chính ngôn ngữ và góc nhìn của thế hệ trẻ.

Đáng ghi nhận, nhiều thanh niên Thiệu Hóa cũng chủ động sử dụng mạng xã hội để lan tỏa giá trị di sản quê hương. Trên các nền tảng như Facebook, TikTok, YouTube, không ít video giới thiệu về lễ hội rước nước, trò chơi dân gian, làng nghề truyền thống… đã thu hút hàng ngàn lượt xem và chia sẻ. Công nghệ trở thành “cánh tay nối dài” để văn hóa làng xã vươn xa, tạo cầu nối giữa truyền thống và hiện đại.

Đồng chí Nguyễn Duy Nhất, Phó Bí thư phụ trách Huyện đoàn Thiệu Hóa cho biết: “Chúng tôi xác định chuyển đổi số không chỉ là giải pháp quản lý hiệu quả mà còn là cách để bảo tồn và phát huy giá trị di sản một cách sống động, bền vững. Tuổi trẻ Thiệu Hóa đang góp phần gìn giữ hồn cốt văn hóa bằng chính sức trẻ, sáng tạo và trách nhiệm của mình.”

Giữ gìn và phát huy giá trị di sản là một hành trình dài, đòi hỏi sự chung tay của cả cộng đồng. Nhưng trong hành trình ấy, vai trò của thanh niên là vô cùng quan trọng, đây không chỉ là thế hệ  tiếp nối mà còn là người sáng tạo, làm mới, truyền lửa cho những giá trị xưa cũ bằng sức sống mới mẻ, là nhịp cầu nối đưa di sản văn hóa sống mãi trong lòng quê hương xứ Thanh./.